Gastles Prof. Dr. Stephanie Koziej: Feministisch filosofische wetenschapskritiek
‘Wanneer er een zaadlozing plaatsvindt in de vagina, komen er wel miljoenen zaadcellen vrij. Daarbij maken alleen de sterkste en snelste spermacellen kans om de eicel te bevruchten. Deze zaadcellen zwemmen via de baarmoedermond en de baarmoeder zo naar de eileiders, wat slechts enkele honderden zullen halen. Eenmaal aangekomen in de eileiders kan de bevruchting nog wel 24 uur duren.
Zo’n honderd zaadcellen zullen in de directe buurt van de eicel kunnen komen. Hier zal uiteindelijk maar één zaadcel kunnen doorboren, waarna eicel en zaadcel beide celkernen versmelten. Dit is dan de bevruchting of conceptie!’
(Bron: https://www.zwangerenportaal.nl/zwanger-worden/de-bevruchting)
Samenvattend: De zaadcellen zijn actief terwijl de eicel wacht om bevrucht te worden.
Wetenschappelijk onderzoek heeft nochtans aangetoond dat de voortplantingsorganen van de vrouw minstens even actief zijn bij de bevruchting. De baarmoederhals bouwt slijm op om de doorgang in de baarmoeder te vergemakkelijken. De zwakste en misvormde zaadcellen worden actief tegengehouden. Er worden stoffen aangemaakt zodat de zaadcellen weten naar welke eileider ze moeten zwemmen. Ten slotte gaat de eicel een zaadcel selecteren. Het is niet zonder meer de snelste zwemmer die het haalt.
Een lang verhaal om het te hebben over ‘sociale constructies’, de theorie waarin wordt gesteld dat mensen kennis ontwikkelen in een sociale context. Veel van wat wij waarnemen hangt af van gedeelde veronderstellingen en machtsstructuren. De kennis over de bevruchting gaat terug naar onderzoek uit een erg patriarchale samenleving. Het beeld van mannelijke wetenschappers kleurde het onderzoek. Het werd, al dan niet onbewust, een manier om de vrijheid van vrouwen in te perken en de machtspositie van mannen te bestendigen. De biologische situatie lag niet aan de oorsprong van deze kijk naar bevruchting. De sociale constructie die gecreëerd werd wel.
Het is dus niet zo dat wetenschap altijd genderneutraal is. Objectieve feiten worden gekleurd door ideologieën. Wetenschap kan zelfs gebruikt worden als machtsstructuur om patriarchale ideologieën en genderongelijkheid in de hand te werken.
Vergis je niet… de insteek om een gastspreekster uit te nodigen over dit thema was positief. Als we spreken over sociale constructies, dan houdt dit evenzeer in dat we ‘dé realiteit’ kunnen aanpassen. We kregen heel wat voorbeelden te horen. Niet enkel op het vlak van gender maar ook op het vlak van ras/ etniciteit, seksuele voorkeur, socio-economische klassen, fysieke- en mentale beperkingen, leeftijd, …
Tijdens de gastles kwamen enkele belangrijke figuren uit de feministische beweging ter sprake. Simone De Beauvoir en Emily Martin. Maar ook kritische figuren zoals Audre Lorde en Kimberlé Crenshaw kregen een rol in het verhaal. Want ook in de feministische beweging moet je zorgen voor evenwichten. Rekening houden met zij die op een of andere manier worden ‘onderdrukt’ is en blijft een belangrijk werk. Acties zijn mogelijk en nodig op veel domeinen. Maar eerst en vooral moet je het probleem willen en kunnen zien. Dankzij de gastles die Prof. Dr. Stephanie Koziej (Post-Doctoraal onderzoeker aan het Hoger Instituut voor wijsbegeerte (K.U.L) en Professor in de Filosofie (UHasselt)) kwam geven aan de derde graad Humane Wetenschappen staan we op dit vlak weer een hele stap verder!
